Η Εννόηση είναι μια αρκετά περιεκτική προσέγγιση, εργαλείο για όσους δουλεύουν με παιδιά, αλλά και σύμμαχος για κάθε γονέα, αφού προσφέρει μια εμπεριστατωμένη θεωρία τόσο για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών, όσο και για τις επιπτώσεις που έχει το παιδικό τραύμα και η παραμέληση στην ανάπτυξη τους.
Ένα από τα θετικά της Εννόησης είναι ότι πρόκειται για μια ικανότητα η οποία μπορεί να διδαχθεί. Αυτό το στοιχείο προσφέρει, πέρα από μια θετική προσδοκία, πιθανότητες ανάπτυξης και βελτίωσης σε παιδιά και εφήβους που έχουν βιώσει κάποιο τραύμα ή παραμέληση.
Με λίγα λόγια η Εννόηση θα μπορούσε να περιγραφεί ως εξής:
Είναι σημαντικό να κρατάς μια ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο.
Πολλές φορές είναι δύσκολο αλλά, πάντα πρέπει να προσπαθούμε να μπούμε στη θέση του άλλου.
Νοητικές καταστάσεις είναι τα συναισθήματα, οι ανάγκες, οι στόχοι, οι επιθυμίες, η λογική, οι σκέψεις. Είναι επίσης σημαντικό να κρατάμε μια ισορροπία μεταξύ των δικών μας αλλά και των άλλων.
Οι περισσότερες αν όχι όλες οι παρεξηγήσεις και παρανοήσεις στις καθημερινές μας σχέσεις έχουν να κάνουν με κάποια ανισορροπία ή αδυναμία Εννόησης.
Δεν αρκούμαστε στην περιγραφή της συμπεριφοράς αλλά προσπαθούμε να την ερμηνεύσουμε και να καταλάβουμε κάτι παραπάνω για αυτήν και τα αίτια που την προκαλούν.
Αδυναμία Εννόησης
Αδυναμία Εννόησης έχουμε όταν χάνουμε την εστίαση μας, και δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε τον εαυτού μας και τους άλλους. Αυτό σημαίνει ότι χάνουμε την επαφή με τα συναισθήματα, τις ανάγκες, τους στόχους, την λογική και τις σκέψεις μας αλλά και των άλλων. Η ικανότητα Εννόησης μπορεί να φθίνει για παράδειγμα όποτε βιώνουμε έντονα συναισθήματα ή όταν νιώθουμε ότι απειλούμαστε (Bateman & Fonagy, 2007). Τα παιδιά βιώνουν πολλές αδυναμίες Εννόησης γιατί ακόμα δεν έχουν αναπτύξει πλήρως αυτή την ικανότητα. Ως γονείς και ενήλικες πρέπει να προσπαθούμε πάντα περισσότερο και να μην αφήνουμε τις αδυναμίες Εννόησης των παιδιών μας να μας καταβάλουν. Ιδανικά θα θέλαμε η συμπεριφορά μας να είναι παράδειγμα Εννόησης για τα παιδιά μας γιατί όπως έχουμε αναφέρει ξανά, αυτός είναι ο τρόπος που τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να εξηγούν τον εαυτό τους και τους άλλους. Όλοι βιώνουμε αδυναμίες Εννόησης, συνήθως πολλές κατά την διάρκεια της ημέρας, τόσο μικρές όσο και μεγάλες. Κάποιοι άνθρωποι αντιδρούν με εκρηκτικό και έντονο τρόπο, απέναντι στις αδυναμίες Εννόησης. Άλλοι απλά σβήνουν, ησυχάζουν και φαίνονται ήρεμοι ωστόσο, δεν είναι σε επαφή με τις δικές τους νοητικές καταστάσεις αλλά ούτε και με των άλλων.
Ο φαύλος κύκλος
Η αδυναμία Εννόησης μπορεί να περιγραφεί και ως ένας φαύλος κύκλος που ξεκινάει όταν βιώνουμε έντονα συναισθήματα ή κάποια απειλή. Τα έντονα συναισθήματα με την σειρά τους οδηγούν σε μια φτωχή Εννόηση που σημαίνει ότι γίνεται πιο δύσκολο να καταλάβουμε τους άλλους γύρω μας (και τα παιδιά μας) και αρχίζουμε να κάνουμε αρνητικές υποθέσεις για τις σκέψεις και τα συναισθήματα τους. Κάποιος/α μπορεί να δράσει στη βάση αυτών των υποθέσεων και αυτό επηρεάζει τον τρόπο που και οι άλλοι σκέφτονται και νιώθουν απέναντι σε εμάς. Ως επακόλουθο, μπορεί και οι άλλοι να δράσουν με κάποιο τρόπο που θα δυναμιτίσει ακόμη περισσότερο τα συναισθήματά μας και κάπως έτσι ο φαύλος κύκλος μπορεί να συνεχιστεί και να επηρεάσει και άλλους μέσα στην οικογένεια ή την ομάδα στην οποία ανήκουμε.
Πηγές
Fonagy, P., & Bateman, A. (2007). Mentalizing and borderline personality disorder. Journal Of Mental Health, 16(1), 83-101. https://doi.org/10.1080/09638230601182045
Hagelquist, J., & Rasmussen, H. (2021). Mentalization in the family (2nd ed., p. 24). Routledge.
